De (ontwerp) warmte-transitievisie van Meppel ligt momenteel ter inspraak voor aan ons als inwoners. De visie geeft op hoofdlijnen aan op welke wijze Meppel en dus ook Berggierslanden in 2040 van het aardgas is afgestapt. Op basis van reacties wordt de definitieve visie later dit jaar ter besluitvorming aangeboden aan de gemeenteraad.
Vanuit Duurzaam Berggierslanden hebben wij met twee leden meegedacht om te komen tot de nu voorliggende visie. Voor Meppel als geheel en uiteraard voor onze eigen wijk in het bijzonder. Dit proces, samen met de gemeente, provincie, Enexis, Rendo, waterschap, Actium, Woonconcept, diverse adviseurs en vooral ook met andere betrokken bewoners en ondernemers uit Meppel, duurde bijna 2 jaar. Het was een intensief proces, maar deze onderlinge uitwisseling van kennis en ervaring was voor ons erg waardevol.
Er start nu een participatie traject waardoor iedereen de gelegenheid krijgt om te reageren op het voorliggende ontwerp van de warmte-transitievisie. Wij delen graag met jullie de inzichten, die wij de afgelopen periode hebben opgedaan en op welke manier wij het ‘geluid’ vanuit Berggierslanden hebben laten horen.
onze uitgangspunten
(1)
Allereerst redeneren wij vanuit het standpunt dat we klimaatverandering zoveel als (nog) mogelijk moeten tegengaan om de aarde leefbaar te houden. We zullen onze CO2-uitstoot en daarmee het gebruik van fossiele brandstoffen drastisch moeten beperken.
(2)
Afstappen van aardgas is voor ons geen ultiem doel, maar een middel. Aardgas vervangen door een nieuw probleem is voor ons geen optie. Uiteindelijk stoppen we in Nederland ook met het relatief schone aardgas. Aardgas wordt wellicht langzamer ‘uitgefaseerd’ dan steenkool en aardolie en is daarbij vooral nuttig voor processen die een hogere temperatuur vereisen.
(3)
Ook onze woningen worden op termijn allemaal gasloos. Voor ons als bewoners is dat slechts een onderdeel van een bredere maatschappelijke verandering, zoals energieopwekking met zonnepanelen, elektrisch rijden eventueel gebruik van deelauto’s, het veranderen van onze consumptie, vervangen apparatuur door zuinige exemplaren … en dat alles in een mooie, groene en waterrijke omgeving.
(4)
De transitie wordt een succes als we uitgaan van wat we ‘willen’ en niet van wat we ‘moeten’. Het toepassen van dwang dient wat ons betreft zoveel als mogelijk te worden vermeden.
(5)
Uiteindelijk zal iedereen de stap naar fossielvrij en dus aardgas-loos willen maken. De opgave is immens, maar de menselijke maat staat voor ons voorop en we doen het samen. Bewoners behouden vrijheid en bepalen mee hoe en wanneer we willen overstappen.
(6)
Wij, als Duurzaam Berggierslanden, zetten in op alternatieven voor aardgas die aantoonbaar betrouwbaar en betaalbaar zijn; gebruikmakend van de nu al bewezen en beschikbare technieken! Meerdere bewoners geven aan het afstappen van aardgas te overwegen en vragen nu al om een reëel perspectief.
(7)
Berggierslanden is bevoorrecht met een goede uitgangspositie ten opzichte van veel andere wijken, waar de woningen minder goed geïsoleerd zijn. Een koplopersrol binnen de gemeente schuwen wij zeker niet. Immers meerdere bewoners (zover wij weten al 6) van Berggierslanden zijn volledig afgestapt van aardgas. Berggierslanden is geen proeftuin, als we de overstap maken, maken we hem met volle overtuiging en met ons volle verstand.
(8)
Het blijft een individuele keuze, maar wij hebben de indruk dat de meerderheid bereid is om een duurzame investering te plegen als deze binnen een redelijke periode wordt terugverdiend. Uiteraard houden we het liefste ook nog wat centjes over! Dit animo blijkt wel uit de enorme vlucht die zonnepanelen de afgelopen 3 jaar in onze wijk hebben gemaakt. Bij voorkeur investeren we op momenten dat we iets willen/moeten vervangen. Dit alles passend bij ieders levensfase en de beschikbare financiële middelen.
Onze visie op de warmtetransitie
Na uitwisseling van kennis en ervaring met de diverse deskundigen en rekening houdend met onze uitgangspunten komen wij tot de volgende inzichten:
(A)
Door de goede isolatie en dus de lage warmtevraag lijkt starten in Berggierslanden maatschappelijke gezien een logische keuze; onder het motto: “Als het in onze wijk niet kan, dan kan het nergens!” De positie van Berggierslanden in de visie zien we als een voorrecht. Waar mogelijk zijn we een inspiratie voor de andere wijken in Meppel, die iets later zullen volgen.
(B)
Groen gas (biogas) en waterstof worden op dit moment niet aangeboden; niet in Meppel en ook niet in Berggierslanden. Het toekomstige aanbod en de tarieven zijn nog ongewis. Deskundigen geven aan dat beide opties vooral aantrekkelijk zijn voor processen die een hogere temperatuur vereisen (o.a. industrie). De toekomstige prijs zal daar naar verwachting dan ook naar zijn. Tevens geven de deskundigen aan dat er binnen de gemeentegrenzen onvoldoende groen gas (biomassa) beschikbaar komt voor alle Meppeler huishoudens, daarbij laten zij de Meppeler industrie nog buiten beschouwing. Kortom beide opties zijn nu niet beschikbaar en voldoen evenmin aan de criteria ‘betrouwbaar’ en ‘betaalbaar’. Dat kan wellicht in de toekomst gaan veranderen als er (tijdelijk) grote overschotten gaan ontstaan bij de opwekking van duurzame energie (veel zon, veel en wind en weinig vraag). Op korte termijn (2030) is dat nog niet aan de orde.
(C)
Voor een warmtenet geldt eigenlijk hetzelfde als voor waterstof en groen gas. Daar komt nog bij dat er in de nabije omgeving van onze wijk er geen producent van restwarmte is. En als die er wel zou zijn, wat doen we als die die producent stopt. Duurzame warmte voor de langere termijn is wat ons betreft een ‘must’. Afhankelijk worden van slechts een enkele (commerciële) warmteleverancier zien we als nadeel. Door de lage woningdichtheid in Berggierslanden, en het dito warmteverlies, worden de exploitatielasten van een warmtenet in onze wijk erg hoog. Een warmtenet voldoet dus evenmin aan de door ons gestelde criteria.
(D)
Op dit moment zien we ‘all-electric’ als de enige reële optie. Hiervoor zijn diverse technieken zowel beschikbaar, betrouwbaar als betaalbaar. Zelfs nu al kan ‘all-electric’ concurreren met aardgas als we de investering bezien over de gehele levensduur. Wij hebben als werkgroep een aantal adviezen laten opstellen waarin dit wordt bevestigd. Ook de ervaringen van buren die de overstap al hebben gemaakt bevestigen dit inzicht. Enexis geeft aan dat de investeringen in het netwerk van Berggierslanden te overzien zijn, ook als we allemaal de overstap op ‘all-electric’ zouden maken.
(E)
Gaat de transitie in Berggierslanden daarmee als vanzelf? Nee zeker niet! De opgave is gigantisch en de praktische knelpunten zijn er nog volop. We noemen enkele belangrijke:
- Informatie en advies aan bewoners over de mogelijkheden en een praktisch stappenplan
- Ervaring en capaciteit bij installateurs
- Samenwerking in de buurt en met buren
- Informatie over verschillende typen warmtepompen, prijzen en terugverdientijden
- Geluidsoverlast indien een buitenunits als bron wordt toegepast (en echt mooi zijn ze ook al niet!)
- Bruikbare oplossingen bij met name tussenwoningen
- Terugverdientijd bij gezinnen met een lager gasverbruik
- Positie van huurders in onze wijk
- Speciale aandacht voor het appartementengebouw en de drie woningen met een ouder bouwjaar in onze wijk
Schaalbaar, planbaar en vooral ook met de menselijk maat
Met de keuze voor ‘all-electric’ als perspectief kunnen degenen die nu al willen snel aan de slag. Het geeft tegelijkertijd ook comfort aan degenen die liever nog even afwachten. Met deze individuele oplossing hoeven we niet allemaal morgen tegelijk de overstap te maken. De installatie-branche is nog helemaal niet klaar voor zoveel overstappers. Onze elektriciteit wordt ook nog niet 100% duurzaam geproduceerd. Kortom aardgas is een prima alternatief om de komende jaren nog te kunnen overbruggen. We moeten wel alert blijven, want de ontwikkeling van duurzame technieken gaan snel, evenals de prijsstijging van fossiele brandstoffen! Zuiver financieel bezien is een overstap nu al aantrekkelijk.
De bewoners die vanaf het begin (2005) in Berggierslanden zijn komen wonen gaan wellicht binnenkort hun CV-ketel vervangen, terwijl voor anderen hun woning pas recentelijk is opgeleverd met een gloednieuwe CV-ketel. Sommige buren zijn super enthousiast en stappen helemaal van het aardgas af, terwijl een ander zich beter voelt bij een tussenstap met een hybride warmtepomp. Huurders willen graag besparen op hun gasrekening, maar zijn afhankelijk van de verhuurder. Voor weer anderen is de behoefte aan koeling in de zomer, de directe aanleiding om een warmtepomp aan te schaffen. Kortom laten we samen, stap voor stap, beslissen over onze eigen transitie. Onderstaande concrete stappen passen in een stappenplan voor de woningen in onze wijk:
- Besparing door LED-verplichting en vervanging door zuinigere apparaten
- Zonnepanelen (PV)
- Elektrisch koken (vaak inductie)
- Elektrische auto of deelauto, vaker fietsen en lopen …
- Warmtepompboiler op ventilatielucht of zonneboiler met zonnecollector
- Hybride warmtepomp
- all-electric: warmtepomp met als bron de bodem, lucht (buitenunit) of een
collector (zon) - … Thuisbatterij … ???
en hoe nu verder …
De voorliggende visie is duidelijk voor Berggierslanden. Het geeft een handelingsperspectief voor bewoners die op korte termijn de overstap WILLEN gaan maken en het sluit naadloos aan bij degenen van ons, die de overstap al hebben gemaakt. Kortom kunnen wij ons vinden in het perspectief voor de wijk, zoals opgenomen in de visie. Maar om allemaal de overstap te kunnen maken is er meer nodig. Daarom volgt er nog een Wijkuitvoeringsplan (WUP), waarbij we als bewoners zelf kunnen meedenken en vooral meedoen. In dit plan wordt concreter uitgewerkt hoe bewoners de overstap naar aardgas-loos kunnen gaan maken. Welke informatie is nodig? Helpt het om dit met meerdere woningen tegelijk te doen? Hoe kunnen we leren van eerdere ervaringen? Wat zijn de financieringsmogelijkheden en de concrete besparingen? Graag zouden wij zien dat de door ons genoemde knelpunten een plek krijgen in het Wijkuitvoeringsplan (WUP) voor Berggierslanden.
rol van Duurzaam Berggierslanden
Ook als Duurzaam Berggierslanden zijn wij bereid onze bijdrage te leveren. Wij willen vooral informeren, inspireren en buren met elkaar verbinden, zodat iedereen voor zichzelf de beste beslissingen kan maken. Wij zouden heel graag de ervaringen van buren, die de overstap al hebben gemaakt, willen delen met anderen.
Groen gas is zeker een haalbare optie, binnen de grenzen van de gemeente Meppel of vanuit de buurgemeenten. Hierbij hoeft de bestaande infrastructuur niet aangepast te worden en geen extra investering te worden gedaan door de bewoners.
Beste Nico, hartelijk dank voor je reactie op ons artikel. Groengas als vorm van duurzame energie, hebben we hard nodig bij het maken van de energietransitie. Het filmpje van Morgenland op onze homepagina maakt dit duidelijk. Groen gas vergt zoals je ook al stelt geen aanpassingen aan de infrastructuur in onze wijk. Wij zien ook belemmeringen bij groengas, namelijk:
– 1- De adviseurs, die de gemeente Meppel hebben geadviseerd bij het opstellen van de warmtevisie, geven aan dat er onvoldoende groengas beschikbaar komt in de omgeving om alle huishoudens van Meppel van groengas te kunnen voorzien.
– 2 – Deze adviseurs geven ook aan dat het verstandiger is om het beschikbare groene gas eerst in te zetten voor processen die een hogere temperaturen vereisen, zoals de industrie. Vervolgens komen de woningen in beeld die onvoldoende zijn geïsoleerd of kunnen worden geïsoleerd (denk bijvoorbeeld aan monumentale panden in het centrum). Deze woningen stappen naar verwachting over op een hybride-warmtepomp (deels elektrisch) en stoken in de koude wintermaanden dan groengas bij.
– 3 – Het gebruik van Groengas is op basis van de huidige technieken duurder dan het gebruik van aardgas. Onze woningen kunnen volledig overstappen naar een warmtepomp en dat is op basis van de huidige stand van de techniek vrijwel altijd goedkoper dan het blijven gebruiken aardgas, gerekend over de levensduur (Total Cost of Ownership = TCO)
– 4 – Zover ons bekend is nog nergens in Nederland en dus ook niet in Drenthe groengas beschikbaar. We tasten dus nog volledig in het duister over de leveringstarieven van Groengas. Ook is het voor ons nog onduidelijk of onze huidige HR-ketels moeten worden vervangen.
In het artikel hebben wij, zoals onder punt 6, onze uitgangspunten verwoord: Wij, als Duurzaam Berggierslanden, zetten in op alternatieven voor aardgas die aantoonbaar betrouwbaar en betaalbaar zijn; gebruikmakend van de nu al bewezen en beschikbare technieken! Wij constateren dat groengas op dit moment niet aan de door ons gestelde criteria voldoet. Tevens is er geen reële verwachting dat dit op termijn zal veranderen. Natuurlijk laten wij ons graag verrassen door de innovatie van partijen in deze sector.